در روز شنبه ۲۶ شوال المکرم ۱۴۴۳ (۷ خرداد ۱۴۰۱) یکی دیگر از سلسله نشست های علمی روزانه مرجع عالیقدر آیت الله العظمی سید صادق حسینی شیرازی دام ظله با علما، فضلا و عموم مؤمنان در بیت مرجعیت شهر مقدس قم برگزار شد.

مشروح مطالب مطرح شده در این جلسه به شرح زیر است:

سؤال: کسی که پول برای خریدن قربانی ندارد، آیا مستحب است قرض کند؟

جواب: قرض در مستحبات به طور عموم فضیلت دارد و در مورد اضحیه (قربانی) روایت خاص دارد.

سؤال: آیا قربانی کردن از طرف اموات هم استحباب دارد؟

جواب: بله، در روایت دارد که امیرمومنان علیه السلام بعد از شهادت پیامبر صلی الله علیه و آله هر سال از طرف آن حضرت قربانی می نمودند.

سؤال: اگر فرزند شخصی فقیر باشد، می تواند زکات فطره به او بدهد؟

جواب: اولاد و هرچه پایین برود و والدین هرچه بالا برود، چنانچه فقیر باشند، نفقه آن ها واجب است و دادن زکات مال و زکات فطره و خمس به اینها که ذکر شد، برای صرف در خوراک و پوشاک و مسکن جایز نیست و در غیراین سه مورد محل خلاف بین فقهاست. به نظر جماعتی، که به نظر می رسد اقوی همین باشد، اشکال ندارد.

سؤال: در مورد عبارت «وجوده لطف وتصرفه لطف آخر وعدمه منا» در کتاب  تجرید الاعتقاد توضیحی بفرمایید.

جواب: لطف بودن وجود آن حضرت بدان جهت است که بقای نظام هستی به وجود آن حضرت است، چنانچه در حدیث شریف وارد شده است: «لولا الحجة لساخت الارض بأهله». از باب تشبیه بخواهیم مثالی ذکر کنیم این است که اگر جاذبه نبود، نظام کرات مختل شده و عالم هستی از هم پاشیده می شد. وجود حجت کنترل کننده عالم هستی است. و اما اینکه غیبت آن حضرت از جانب بشر است، یعنی من حیث المجموع از طرف بشر است، نه اینکه از تک تک بشر باشد، زیرا طبق روایات چنانچه آن حضرت ظاهر بشود، ایشان را به قتل می رسانند و این یکی از اسباب غیبت آن حضرت است. در روایات سبب دیگر برای غیبت آن حضرت امتحان و آزمایش ذکر شده است.

سؤال: معنای این روایت که می فرماید حضرت حجت همانند خورشید پشت ابر است چیست؟

جواب: همانطوری که خورشید پشت ابر به قدر خودش منفعت دارد، با اینکه پنهان است، مثلا مانع یخ زدگی موجودات می شود، وجود آن حضرت هم با اینکه غایب هستند، فایده و نفع برای خلق دارد.

سؤال: اگر شخصی یکی از مفطرات روزه را از روی جهل انجام دهد، آیا می شود به استناد ادله برائت، حکم به عدم وجود قضا و کفاره داد؟

جواب: بله، چه اشکالی دارد. اصل اولی این است که عموم ادله برائت مانند: «رفع مالا یعلمون»، «ماحجب الله علمه عن العباد فهو موضوع عنهم» و «ای امرء رکب امر بجهاله»، همه جا را شامل می شود، مگر موردی که سیره یا ارتکاز برخلاف آن باشد. البته مراد جاهل قاصراست، اما جاهل مقصر در حکم عامد است، زیرا نه برائت عقلی و نه برائت شرعی شامل مقصر نمی شود. برائت عقلی قبح عقاب بلابیان است و جاهل مقصر به حکم عقل عقابش قبیح نیست، زیرا مقدمات جهلش اختیاری بوده و «مابه الاختیار لا ینافی الاختیار». و اما برائت شرعی که «رفع ما لا یعلمون» است، اگرچه اطلاق دارد، اما منصرف از جاهل مقصر است. بله، گاهی لحن دلیل به گونه ای است که قوت آن حتی شامل جاهل مقصر هم می شود، مانند حدیث «لا تعاد» که غالباً فرموده اند شامل مقصر هم می شود.

سؤال: عبارت «الجاهل کالعامد» مطلق است و شامل جاهل قاصر هم می شود؟

جواب: این عبارت، آیه و روایت نیست، بلکه عبارت فقهاست و قدر متیقن آن جاهل مقصر است، زیرا چنانچه که عرض شد، عموم ادله برائت همه جا را می گیرد الا ما خرج بالدلیل.

سؤال: جاهل قاصر اصلا مورد تکلیف نیست، پس دلیل برائت چه چیزی را بر می دارد؟

جواب: بله، جاهل قاصر قابلیت تکلیف ندارد، لکن ادله قضا و کفاره عام است و شامل جاهل قاصر می شود که به عموم ادله برائت علاوه بر مواخذه قضا و کفاره هم نفی می شود.

سؤال: در مورد مدت حکومت حضرت حجت علیه السلام قولی است که 9 سال است. بنابراین قول چگونه حضرت در این مدت کوتاه طبق عوامل طبیعی می توانند زمین را از عدل پر کرده و وعده های الهی را تحقق بخشند؟

جواب: شروع عدل با ظهورآن حضرت است، ولکن بعد از ظهور حضرت رجعت ائمه علیهم السلام شروع می شود که ادامه دهنده حکومت عدل و قسط است و اولین امامی که رجعت می فرمایند وجود مقدس امام حسین علیه السلام است و آن حضرت امر کفن و دفن حضرت حجت عجل الله تعالی فرجه الشریف را انجام داده و در قبر شریفشان در کربلا دفن می نمایند.

سؤال: آیا در اعتقادات خبر واحد حجت است؟

جواب: در اصول اعتقادات خیر، زیرا در اصول اعتقادات علم لازم است، چنانچه آیه شریفه فرموده: «فاعلم انه لا اله الا هو»(محمد صلی الله علیه وآله/19). اما توابع و فروع اعتقادات ظاهراً خبر واحد در آن حجت است.

سؤال: آیا ممکن است حضرت حجت عجل الله تعالی فرجه الشریف بدون ظهورعلائم، ظاهر بشوند؟  

جواب: از حضرت رضا علیه السلام سؤال شد که ممکن است علائم ظهور اتفاق نیفتد؟ حضرت فرمودند: بله. سؤال شد آیا ممکن است اصلاً ظهور واقع نشود؟ حضرت فرمودند: خیر، چون علائم ظهور وعید است و ظهور حضرت وعد است و خلف وعید قبیح نیست، اما خلف وعد قبیح است و خدا قبیح انجام نمی دهد.