جمعي از حجاج سوئدي وهلندي که براي زيارت بارگاه قدسي امام هشتم حضرت علي بن موسي الرضا عليه آلاف التحية والثنا وخواهر ارجمندشان حضرت معصومه سلام الله عليها به ايران آمده بودند، با آية الله العظمي سيد صادق شيرازي در بيت مکرم ايشان در قم ديدار، وبه رهنمودهاي ايشان گوش فرا دادند.

مرجع عالي قدر طي اين ديدار ضمن اشاره به حديث شريف: «الحاج والمعتمر وفدالله؛(1) شخصي که در حال گزاردن مناسک حج وعمره است ميهمان خدا مي باشد» اظهار داشتند: «شخصي که مراسم حج وعمره را به جا مي آورد، چه جوان باشد وچه پير وخواه زن باشد يا مرد، به ميهماني خداي متعال آمده است وهيچ ميزباني کريم تر ومهربان تر ومهمان نوازتر از خداي سبحان نيست.

ايشان افزودند: «در موسم حج ميليون ها نفر براي زيارت خانه خدا واداي مناسک به مکه مي روند ولي برخي از اين افراد هنگام بازگشت با دست پر به خانه وکاشانه خويش باز مي گردند وبرخي ديگر متأسفانه با دست خالي وبدون بهره معنوي به شهر وديار خود مراجعت مي نمايند.

برخي از اين افراد تا جايي مورد رضايت امام زمان خويش هستند که به آنان گفته مي شود: اعمال خود را از سر گيريد که تمام گناهان گذشته شما مورد بخشايش خداي متعال قرار گرفت. ولي در مقابل، گروهي نيز هستند که تمام مناسک واعمال خوب وآداب حج را به جا مي آورند ولي کمترين سودي نمي برند. در روايت آمده است: «عن أبان بن تغلب قال: کنتُ معَ أبي جعفرٍ في ناحيةٍ من المسجدِ وقومٌ يُلَبُّون حولَ الکعبةِ فقال أتري هؤلاء الّذين يُلَبّون واللهِ لأصواتُهُم أبغضُ إلي اللهِ مِن أصواتِ الحمير؛(2) ابان بن تغلب مي گويد: در گوشه اي از مسجدالحرام با حضرت باقر عليه السلام نشسته بودم وجماعتي از مردم گرد کعبه طواف مي کردند ولبيک گو بودند. حضرت فرمود: اين جماعت را مي بيني؟ به خدا قسم صداي آنان نزد خدا از بانگ خران ناپسندتر است».

ايشان تأکيد کردند: «تمام اين امور به خود شخص باز مي گردد. بدين معنا که قلب انسان به امور دنيوي وشهوات بسته باشد يا در پي رضايت خدا واهل بيت بتپد. کسي که قلب او از گناه وهوا ومظالم عباد پاک باشد وبه زيارت خانه خدا برود، به ميهماني خدا رفته وخدا نيز او را مورد تکريم قرار خواهد داد. در روايت آمده است: «إنَّ اللهَ لا ينظُرُ إلي صُورِکم ولا إلي أموالِکم ولکنْ ينظُرُ إلي قلوبِکُم وأعمالِکُم؛(3) همانا خداي متعال به امور ظاهري وثروت شما نمي نگرد بلکه به دل ها واعمال شما مي نگرد».

در ادامه آية الله سيد محمدرضا شيرازي نيز پس از خوشامدگويي وآرزوي قبولي حج وطاعات حاضران، ضمن اشاره به آيه شريفه: «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ ءَامَنُواْ قُوا أَنفُسَکُمْ وَأَهْلِيکُمْ نَارًا وَقُودُهَا النَّاسُ وَالْحِجَارَةُ؛(4) اي مؤمنان، خود وخويشانتان را از آتش که هيزم وسنگ ها هستند نگه داريد وحفظ کنيد» اظهار داشت: «برخورد با اشيا بر دو گونه است: برخورد خودبه خود وتصادفي وبرخورد حساب شده وعلمي. اميرمؤمنان علي عليه السلام به جناب کميل فرمودند: «يا کمَيل ما مِن حَرَکََةٍ إلاّ وأنتَ محتاجٌ فيها إلي معرفةٍ؛(5) اي کميل هيچ حرکت وکاري نيست که تو در آن نيازمند معرفت نباشي. جهان پهناور پيرامون ما آکنده از شگفتي ها ومعادلات ومحاسبات پيچيده است به طوري که دانشمندان هنوز نتوانسته اند پيچيدگي هاي آن را کشف کنند. از اين فرمايش حضرت اين نکته دريافت مي شود که انسان حتي در امور ساده اي نظير خوابيدن وغذا خوردن نيز نيازمند تأمل، دقت وبرنامه ريزي است.

وي افزود: «وقتي امور ساده اي نظير غذا خوردن وخوابيدن نيازمند توجه وبرنامه ريزي است بي شک مسأله مهمي چون تربيت وپرورش فرزندان به برنامه ريزي وبذل عنايت نياز دارد. ترديدي نيست که اگر پدر ومادر نسبت به اين مسأله آگاهي هاي لازم را نداشته باشند، در تربيت فرزندانشان دچار مشکل خواهند شد.

وي تأکيد کرد: «بايد به مسأله تربيت به عنوان قضيه اي علمي وجدي نگريست؛ زيرا هرگونه کاهلي وبي اعتنايي در اين مسأله منجر به تباه شدن صدها وهزاران نفر در طول تاريخ خواهد شد؛ زيرا هريک از فرزندان ما نماينده فرزندان ونوادگان وخيل عظيمي از انسان هاي آينده است که از نسل او به وجود مي آيند».

وي يکي از راه هاي مؤثر در تربيت فرزندان را مسأله «الگوپذيري» توصيف کرد وگفت: تمام اعمال واقوال ما در حافظه فرزندان وکودکان ذخيره مي شود. اگر پدر ومادر سحرخيز واهل تهجد وقرائت قرآن وآداب اسلامي باشند، فرزندان نيز خودبه خود اهل آداب اسلامي وسحرخيزي خواهند شد.

او ضمن اشاره به نصايح حکيمانه لقمان به فرزندش ـ که در قرآن از آن يادشده ـ اظهار داشت: موعظه نقش تربيتي فوق العاده اي دارد که در تربيت فرزندان بايد مد نظر قرار گيرد. در تأثير فوق العاده نصيحت واندرز همين بس که از يک مرد مشرک مانند ابوذر که متعلق به قبيله اي راهزن بود، شخصي ساخت که به فرموده رسول خدا صلّي الله عليه وآله زير آسمان، شخصي راستگوتر از او نيست.

بنابراين بايد وصاياي اهل بيت مانند وصيت حضرت امير به امام حسن عليهماالسلام ووصيت رسول خدا به ابوذر را ـ که از درخشان ترين وبالاترين نمونه هاي وصاياست ـ مطالعه کنيم واز پنددادن به فرزندان خود ودر ميان نهادن تجارب خود با آنان دريغ نورزيم.

آية الله سيد رضا شيرازي افزود: «بايد بخشي از بودجه منزل وسبد خريد خانوار به مسائل تربيت کودکان نظير خريد کتابخانه و... اختصاص دهيم. همچنين نبايد فراموش کنيم مسئوليت دادن به فرزندان باعث رشد توانايي هاي نهفته آنان وپرورش يافتن شخصيت آنان مي شود».

وي در پايان گفت: «يک زن، شبي در خواب ديد که امام صادق عليه السلام قرآني مذهب به او هديه داد. تعبير خواب آن زن چنين بود که صاحب فرزندي شد ودر تربيت او نهايت دقت را به خرج داد وهيچ گاه بدون طهارت به او شير نمي داد. اين کودک همان شيخ انصاري مرجع اعلاي شيعيان در زمان خود شد که پس از مرگ مادر نزد قبر او مي رفت وزار زار مي گريست. وقتي نزديکان او نسبت به گريه هاي ايشان وعدم تناسب اين مسأله با مقام مرجعيت اعتراض کردند گفت: من اگر مقامي داشته باشم نتيجه تلاش هاي اين زن است.

همچنين سال ها پيش يکي از مراجع جليل القدر داراي فرزندي شد که شرور ومردم آزار بود. وقتي علت را جويا شدند گفت: من توقع داشتم فرزندم از اين هم بدتر شود زيرا وقتي او را به دايه سپرديم تا شيرش دهد، نمي دانستيم که آن زن ناصبي ومبغض اهل بيت عليهم السلام است.

اين مرجع بزرگوار ـ که شيخ فضل الله نوري نام داشت ـ سرانجام توسط حکومت وقت به دار آويخته شد ودر هنگام اعدام فرزندش کف مي زد واظهار شادماني مي کرد.

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1. کافي، ج4، ص255 (باب فضل الحج والعمره وثوابهما...، حديث14).

2. کافي، ج4، ص450 (باب النوادر...، حديث2).

3. مستدرک الوسائل، ج11، ص264 (20 ـ باب وجوب تقوي الله...، حديث6).

4. تحريم(66)، آيه6.

5. بحارالانوار، ج74، ص268 (باب11 ـ وصيته عليه السلام لکميل...،).